ماساژ درمانی و مالیدن روغن بر بدن از دیرباز نقش مهمی را در مراقبت از سلامت بدن ، درمان بیماری ها و زیبایی بر عهده داشته و تاثیر شفا بخش آن همواره مورد توجه بوده است.
در طب اهلبیت صلوات الله علیهم از ماساژ و روغن مالی بدن برای ایجاد گردش خون مناسب و رفع خستگی و خمودگی و ایجاد تفریح برای اعضای مختلف بدن و تقویت روحیه بیمار استفاده شده است.
عَن الإمام جعفر الصادق صلوات الله علیه: قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ صلوات الله علیه: الدُّهْنُ یُلَیِّنُ الْبَشَرَةَ وَ یَزِیدُ فِی الدِّمَاغِ وَ یُسَهِّلُ مَجَارِیَ الْمَاءِ وَ یُذْهِبُ الْقَشَفَ وَ یُسْفِرُ اللَّوْنَ(1).
حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه فرمود:
روغن، پوست را نرم مى کند، نیروى مغز را مى افزاید ، مجراى ادرار را باز مى کند، آلودگى پوست و کثیفى بدن را از بین مى برد و رنگ بدن را روشن مى کند.
عَنْ أَبِی حَمْزَةَ عَن الإمام محمد الباقر صلوات الله علیه قَالَ: دَهْنُ اللَّیْلِ یَجْرِی فِی الْعُرُوقِ وَ یُرَوِّی الْبَشَرَةَ وَ یُبَیِّضُ الْوَجْهَ(2).
حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود :
روغنى که در شب به بدن مالیده شود در رگ هاى بدن نفوذ مى کند ، پوست را شاداب و صورت را سفید مى کند.
حضرت امام رضا صلوات الله علیه در باره اهمیت این روش درمانی در تامین نیرو و نشاط بدن می فرماید:
وَ أَرْوِی أَنَّهُ لَوْ کَانَ شَیْ ءٌ یَزِیدُ فِی الْبَدَنِ لَکَانَ الْغَمْزُ یَزِیدُ وَ اللَّیِّنُ مِنَ الثِّیَابِ وَ کَذَلِکَ الطِّیبُ وَ دُخُولُ الْحَمَّامِ وَ لَوْ غُمِزَ الْمَیِّتُ فَعَاشَ لَمَا أَنْکَرْتُ ذَلِکَ.؛
روایت می کنم که اگر چیزی موجب افزایش [ نیرو و نشاط] بدن باشد ، ماساژ دادن بدن و لباس نرم، همچنین بوی خوش و استحمام [ جزیی از آن ] است و اگر مرده ای در اثر ماساژ دادن زنده شده، من آن را انکار نمی کنم(3).
در روایات زیادی از اهلبیت صلوات الله علیهم به استفاده از روغن زیتون و ماساژ بدن با آن سفارش شده است.
از جمله آنکه حضرت امام رضا صلوات الله علیه از حضرت امیر المؤمنین صلوات الله علیه نقل می کنند که حضرت رسول خدا صلوات الله علیه و آله فرمودند:
عَلَیْکُمْ بِالزَّیْتِ فَکُلْهُ وَ ادَّهِنْ بِهِ فَإِنَّ مَنْ أَکَلَهُ وَ ادَّهَنَ بِهِ لَمْ یَقْرَبْهُ الشَّیْطَانُ أَرْبَعِینَ یَوْماً(4).
بر شما باد به روغن زیتون، از آن بخور و خود را به آن چرب کن، زیرا که هر کس که از آن بخورد و خود را به آن چرب کند تا چهل روز شیطان گرد او نگردد.
حضرت امام رضا صلوات الله علیه همچنین در خواص این روغن اعجاب انگیز فرموده اند :
«عَلَیکُمْ بِالزَّیتِ فَإِنَّهُ یکْشِفُ الْمِرَّةَ وَ یذْهِبُ الْبَلْغَمَ وَ یشُدُّ الْعَصَبَ وَ یذْهَبُ بِالضَّنَی وَ یحَسِّنُ الْخُلُق و یطیب النفس و یذهب بالغم».
بر شما باد به روغن زیتون، زیرا معده را پاک مى کند، بلغم را زدوده، و اعصاب را تقویت مى کند، و بیمارى فرسوده کننده را از بین میبرد، اخلاق را نیکو ساخته، و روح را آرامش مى دهد، و اندوه و غمّ را میزداید(5).
و شبیه این مضمون حضرت امام رضا صلوات الله علیه در جایی دیگر فرموده اند :
«نِعْمَ الطَّعَامُ الزَّیتُ یطَیبُ النَّکْهَةَ وَ یذْهَبُ بِالْبَلْغَمِ وَ یصَفِّی اللَّوْنَ وَ یشُدُّ الْعَصَبَ وَ یذْهَبُ بِالْوَصَبِ وَ یطْفِئُ الْغَضَب».
روغن زیتون، خوب طعامی است که دهان را خوش‌بو می‌کند، بلغم را میبرد، رنگ پوست را درخشنده می‌نماید، عصب را نیرومند و بیماری را نابود می‌کند و خشم را فرو می‌نشاند(6).
حضرت امام رضا صلوات الله علیه همچنین فرمود:
وَ مَنْ أَرَادَ أَنْ یَأْمَنَ وَجَعَ السُّفْلِ وَ لَا یَضُرَّهُ شَیْ ءٌ مِنْ أَرْیَاحِ الْبَوَاسِیرِ فَلْیَأْکُلْ سَبْعَ تَمَرَاتٍ هَیْرُونٍ بِسَمْنِ بَقَرٍ وَ یَدَّهِنْ أُنْثَیَیْهِ بِزِئْبَقٍ خَالِص .
برای رهایی از درد اسافل (7) و تسکین درد بواسیر علاوه بر خوردن هر شب هفت دانه خرمای برنیک (8) با کمی کره گاو، چرب کردن و ماساژ محل درد را با روغن زنبق (9) انجام دهد.
همچنین حضرت امام رضا صلوات الله علیه فرمود:
وَ مَنْ أَرَادَ أَنْ یَذْهَبَ بِالرِّیحِ الْبَارِدَةِ فَعَلَیْهِ بِالْحُقْنَةِ وَ الْأَدْهَانِ اللَّیِّنَةِ عَلَى الْجَسَدِ وَ عَلَیْهِ بِالتَّکْمِیدِ بِالْمَاءِ الْحَارِّ فِی الْأَبْزَنِ وَ یَتَجَنَّبُ کُلَّ بَارِدٍ یَابِسٍ وَ یَلْزَمُ کُلَّ حَارٍّ لَیِّن .
کسی که می خواهد باد سرد را از خود دور کند لازم است گاهی حقنه کرده (10) و بر بدن خود روغن نرم بمالد و با حوله و آب گرم تن خود را ماساژ دهد، و از هر سردی خشکی دوری کند و به هر گرمی ملایمی ملزم باشد(11).
در حدیث دیگری نقل شده است:
عَنْ مُعَمَّرِ بْنِ خَلَّادٍ قَالَ: أَمَرَنِی الإمام أَبُو الْحَسَنِ الرِّضَا صلوات الله علیه فَعَمِلْتُ لَهُ دُهْناً فِیهِ مِسْکٌ وَ عَنْبَرٌ فَأَمَرَنِی أَنْ أَکْتُبَ فِی قِرْطَاسٍ آیَةَ الْکُرْسِیِّ وَ أُمَّ الْکِتَابِ وَ الْمُعَوِّذَتَیْنِ وَ قَوَارِعَ مِنَ الْقُرْآنِ وَ أَجْعَلَهُ بَیْنَ الْغِلَافِ وَ الْقَارُورَةِ فَفَعَلْتُ ثُمَّ أَتَیْتُهُ بِهِ فَتَغَلَّفَ بِهِ وَ أَنَا أَنْظُرُ إِلَیْهِ.
معمر بن خلاد می گوید: حضرت امام رضا صلوات الله علیه به من دستور داد تا برایشان روغنى تهیه کنم که در آن مشک و عنبر باشد، به من فرمود تا آیة الکرسى و سوره ام الکتاب و دو قل اعوذ و آیاتى که براى حفظ از شیطان خوب است در کاغذى بنویسم و آن را بین شیشه و جعبه آن قرار دهم، این کار را کردم بعد که خدمتشان رسیدم محاسن خود را عطرآگین می کرد و من تماشا می کردم(12).
حضرت امام رضا صلوات الله علیه همچنین برای درمان ترکیدگی لب ها فرموده اند: مَن أرادَ ألاّ تُشقَقَ شَفَتاهُ، ولا یَخرُجَ فیها ناسورٌ، فَلیُدَهِّن حاجِبَیهِ .هر کس می خواهد که لب هایش نترکد و از آن ناسور(13) بیرون نزند، به ابروهای خود روغن بمالد(14).
یکی دیگر از روغن های مورد تاکید حضرت امام رضا صلوات الله علیه برای ماساژ بدن روغن بنفشه است.
آن حضرت می فرماید: إذا أرَدتَ ألاّ یَظهَرَ فی بَدَنِکَ بَثرَةٌ ولا غَیرُها ، فَابدَأ عِندَ دُخولِ الحَمّامِ بِدُهنِ بَدَنِکَ ، بِدُهنِ البَنَفسَجِ.
اگر می خواهی که در بدنت جوش و تاول و غیر آن پیدا نشود، هنگام داخل شدن به حمام، ابتدا بدن خود را به روغن بنفشه چرب نماید(15).
عَنْ مِهْزَمٍ الْأَسَدِیِّ عَن الإمام جعفر الصادق صلوات الله علیه قَالَ: إِذَا أَخَذْتَ الدُّهْنَ عَلَى رَاحَتِکَ فَقُلِ: اللَّهُمَ إِنِّی أَسْأَلُکَ الزَّیْنَ وَ الزِّینَةَ وَ الْمَحَبَّةَ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنَ الشَّیْنِ وَ الشَّنَآنِ وَ الْمَقْتِ؛ ثُمَّ اجْعَلْهُ عَلَى یَأْفُوخِکَ ابْدَأْ بِمَا بَدَأَ اللَّهُ بِهِ.
حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود :
هنگامى که روغن را در کف دست خود گرفتى بگو :« اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ الزَّیْنَ وَ الزِّینَةَ وَالْمَحَبَّةَ وَأَعُوذُ بِکَ مِنَ الشَّیْنِ وَالشَّنَآنِ وَالْمَقْتِ». آن گاه جلو سرت قرار بده و با نام خدا آغاز کن(16).
عَنْ بَشِیرٍ الدَّهَّانِ عَن الإمام جعفر الصادق صلوات الله علیه قَالَ: مَنْ دَهَنَ مُؤْمِناً کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکُلِّ شَعْرَةٍ نُوراً یَوْمَ الْقِیَامَةِ.
حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود :
هر کس به بدن مؤمنى روغن بمالد ، خداوند براى او در ازاى هر مویى ، نورى در روز قیامت مى نویسد(17).
منابع:
1. الکافی (ط - الإسلامیة)، ج 6، ص: 519
2. الکافی (ط - الإسلامیة)، ج 6، ص: 519
3. بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج 59، ص: 261
4.عیون أخبار الرضا علیه السلام، ج 2، ص: 42
5. عیون أخبار الرضا علیه السلام، ج 2، ص: 35
6. بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج 63، ص: 183
7. دردهای پایین بدن به خصوص مقعد و آلت.
8.لغت نامه دهخدا : برنیک . [ ب َ ] (اِ مرکب ) مرکب از بر بمعنی میوه و ثمر، و نیک به معنی خوب . (از قاموس ). به معنی بار و حمل مبارک و نیکو. (از تاج العروس ج 2 ص 1 س 14). خرمایی است نیکو و معرب آن برنی است . (از منتهی الارب ) (از آنندراج ). بهترین نوع خرما، زرد یا سرخ که به زردی زند و سخت شیرین و خوش مزه که به گردی مایل است . (یادداشت دهخدا).
9. لغت نامه دهخدا : زنبق . [ زَم ْ ب َ ] (ع اِ) روغن یاسمین. لطیف کننده و ملیّن و مقوی اعضا و طلای آن جهت رفع قشعریره و سردی دماغ و اعضای مفاصل نافع. (از منتهی الارب ) (آنندراج ). روغن یاسمین .
10. فرهنگ فارسی معین : (حُ نِ) [ ع . حقنه ] (اِ.) اماله، وارد کردن داروی مایع از طریق مقعد.
11. طب الإمام الرضا علیه السلام (الرسالة الذهبیة)، النص، ص: 35
12. الکافی (ط - الإسلامیة)، ج6، ص: 516
13. فرهنگ لغت عمید (اسم) [عربی، جمعِ نواسیر، زخمی که آب کشیده و چرک و ورم کرده باشد؛ تبخال را هم شامل می شود.
14. طب الإمام الرضا علیه السلام (الرسالة الذهبیة)، النص، ص: 40
15. طب الإمام الرضا علیه السلام (الرسالة الذهبیة)، النص، ص: 31
16. الکافی (ط - الإسلامیة)، ج 6، ص: 519
17. الکافی (ط - الإسلامیة)، ج 6، ص: 520
ماساژ
